Dit artikel verscheen op 4 september online en in print in dagblad Trouw.
Tientallen Nederlandse huishoudens vangen illegalen op, die vanwege Europese regels lang moeten wachten tot ze asiel kunnen aanvragen. Den Haag is daar niet blij mee.
© Nanne Meulendijks
Het ministerie van veiligheid en justitie is geërgerd over stichtingen die vluchtelingen opvangen. Tientallen Nederlandse huishoudens vangen illegalen op, die vanwege Europese regels anderhalf jaar moeten wachten tot ze asiel kunnen aanvragen. Met deze opvang riskeren ze een boete.
De Utrechtse stichting Stil begon in april dit jaar met een project, Way to Stay, dat aandacht vraagt voor deze groep vluchtelingen. Het project is nog niet officieel begonnen, maar de stichting biedt wel al twintig jaar steun en opvang aan dakloze vluchtelingen. In de eerste helft van 2017 heeft Stil zeven gezinnen en 28 individuen geplaatst, onder wie een aantal van deze groep die achttien maanden moet wachten om asiel aan te vragen. De stichting beschikt over 61 adressen waar vluchtelingen kunnen worden opgevangen, variërend van een paar dagen tot een paar jaar.
De stichting wil geen absolute aantallen geven van vluchtelingen die met deze Europese regels te maken hebben. Het ministerie van veiligheid en justitie heeft zijn oog laten vallen op het project en noemt het onverstandig. “Way to Stay lokt wetsovertreding uit”, zegt woordvoerder migratie Karin Donk. “Je verleent deze mensen daarmee geen dienst en het draagvlak voor een goed asielbeleid evenmin.”
Met de opvang van deze mensen gaat de stichting namelijk in tegen het landelijke en EU-beleid gebaseerd op de Dublin-verordening die sinds 2003 geldt. De verordening houdt kortweg in dat het EU-land waar een vluchteling voor het eerst in het systeem komt, het land is waar een vluchteling asiel moet aanvragen. Als een zogenoemde Dublin-claimant in Nederland asiel aanvraagt en met vingerafdrukken blijkt dat hij al in een ander EU-land asiel heeft aangevraagd, dan wordt hij in principe uitgezet naar dat land om daar zijn asielprocedure voort te zetten. Het duurt achttien maanden voor hij in een ander EU-land asiel mag aanvragen.
Boete
Particulieren die deze vluchtelingen in huis nemen, kunnen een boete krijgen, omdat ze de meldplicht negeren om ‘niet-rechtmatig verblijvende vreemdelingen’ aan te geven. Stichting Stil is niet strafbaar, zolang ze alleen faciliteert en niet zelf huisvest. Wel noemt het ministerie elk initiatief dat strafbaar handelen in de hand werkt ‘verkeerd’.
Dit jaar (januari t/m juli) zijn volgens het ministerie 3390 Dublin-claimanten naar Nederland gekomen. Woordvoerder Donk: “Het is een heel slecht plan om asielzoekers, die met hun asielaanvraag in Nederland niet aan het juiste adres zijn, onderdak te bieden om zo de Europese afspraken te omzeilen. Het is daarnaast helemaal niet zo zeker dat zij in Nederland in aanmerking komen voor asiel tegen de tijd dat die achttien maanden voorbij zijn. Dat is een individuele beoordeling, waarbij gekeken wordt naar de situatie op dat moment.”
95 procent van de Dublin-claimanten die bij Stichting Stil aankloppen, zijn Eritreeërs, die in Europa aankomen op de lange kusten van Italië. Daar vragen ze asiel aan, maar de voorzieningen zitten overvol. Hierdoor belanden mensen op straat. Daarom reizen ze verder Europa in, maar als ze daar asiel aanvragen, worden ze teruggestuurd naar Italië. “Wij vinden dat zij het recht hebben om hier een nieuw leven te beginnen”, zegt Gemma Sliedrecht, die Way to Stay coördineert. “Ongeacht hun wettelijke positie. Het ministerie vindt dat ons initiatief niet deugt, maar heel veel mensen in Nederland zien dat andersom, en bieden graag opvang.”
Een van de particulieren die vluchtelingen opvangt via Stichting Stil, is een weduwe (65) uit Drenthe. Ze heeft een Eritrees gezin in huis, Dublin-claimanten met een dochtertje van anderhalf. Dat doet ze graag, zegt ze: “Ik kan ze een basis geven waarop ze verder kunnen en daar zijn ze dankbaar voor.” Al vindt ze het samenleven niet altijd makkelijk. “Hoewel ze uitzicht hebben op een toekomst hier, hebben ze het gevoel dat hun leven op pauze staat”, denkt de Drentse. “Vooral de vader van het gezin kan daardoor erg gefrustreerd zijn. Achttien maanden zijn dan wel lang.”
Bang voor represailles is ze niet: “De burgemeester zou als hoofd van de politie het bevel moeten geven om ze op te pakken,” zegt de Drentse, “maar zo lang ze niks verkeerds doen brandt hij daar echt zijn handen niet aan. En wat heb ik zelf om bang voor te zijn? Die boete van 250 euro wil ik wel opbrengen.” Ze vindt het niet verkeerd wat ze doet. “Er werd een beroep op me gedaan, het raakte me. Verder was er nergens plek, ze konden bij mij of op straat. Die keus was makkelijk gemaakt.”
De naam van de weduwe uit Drenthe is bij de redactie bekend.