Dit artikel verscheen op 9 december online en in print in AD Utrechts Nieuwsblad.
Bij echte winterse kou moet elke dakloze binnen kunnen slapen. De Gemeente Utrecht kondigt dan de koudweerregeling af: overnachting wordt gratis en er gaat een extra opvang open. Donderdagnacht opende koudweeropvang De Stadsbrug voor het eerst deze winter.
Het is nog een paar graden boven nul, maar voor de deur staan al drie daklozen te wachten tot de extra opvang aan de Koningin Wilhelminalaan open gaat. Binnen worden de laatste voorbereidingen getroffen door medewerkers en vrijwilligers van De Tussenvoorziening, hulporganisatie voor (ex-)dak- en thuislozen. Ze zetten thee en koffie klaar in de met kerstdecoratie versierde gemeenschapsruimte. In de aangrenzende keuken staat soep te pruttelen. Om half acht gaan de deuren open.
De kou valt nu nog mee, maar De Stadsbrug is vast open zodat mensen de opvang weten te vinden als het echt koud is. “Vanavond komen er acht, schat ik”, zegt coördinator Richard van Rijn (33) terwijl de eerste drie al binnen lopen, “maar zondag, als we wat meer bekendheid hebben, denk ik wel rond de 30.”
Niet-rechthebbenden
De Stadsbrug heeft 60 bedden, bedoeld voor de groep daklozen die verder nergens terecht kunnen, omdat ze ongedocumenteerd zijn of geschorst bij andere opvanglocaties. ‘Niet-rechthebbenden’, worden ze genoemd. Bij de koudweeropvang krijgen ze eten, een bed en ontbijt en kunnen ze zich scheren, douchen en tandenpoetsen.
Na een intakegesprek, een medisch consult en het ondertekenen van de huisregels kunnen de gasten hun gang gaan. De een gaat naar de douches, iemand staat te lachen met een van de vrijwilligers en een ander geniet van een kopje erwtensoep. Soms is er een activiteit, zoals een filmavond of tafelvoetbal. Aan een tafeltje bij de verwarming kijkt een man met glanzende bruine ogen voor zich uit, een kleine glimlach rond zijn lippen. Hij heeft niet veel nodig, zelfs soep neemt hij niet. Een plekje naast de radiator lijkt voldoende.
Utrecht telt volgens De Tussenvoorziening een kleine 200 ‘vaste’ dak- en thuislozen. Daarnaast zijn er jaarlijks nog ongeveer 600 mensen die voor langere of kortere periode bij de opvang aankloppen, waaronder tientallen niet-rechthebbenden. En dat is nog maar een schatting, benadrukt Van Rijn. “Wie niet gevonden wil worden, die zie je ook niet.”
Wifi
De sfeer is net als vanavond doorgaans goed, zegt Van Rijn, en gedoe is er niet vaak. De meest gehoorde klacht is dat de wifi niet goed is. “Dat klinkt heel ondankbaar, maar ga eens na: deze mensen hebben weinig controle over hun leven, geen huis, werk, gezin. Wifi is iets kleins wat ze wél kunnen controleren.”
Een nieuwkomer loopt rillend richting de keuken. “Ik ben zo blij dat jullie weer open zijn”, zegt hij glimlachend. Met een kop soep gaat hij voor de tv zitten, Vitesse voetbalt tegen Nice. “De gasten hier zijn echt blij met een dak boven hun hoofd”, zegt Van Rijn, “tot het minder koud is en ze weer de straat op moeten.” Tot woensdag kunnen daklozen in elk geval terecht in de koudweeropvang, daarna is het afwachten.